নিজৰ এটা ঘৰ সজা সকলোৰে সপোন থাকে। কিন্তু নিজৰ ঘৰ নথকাও বহু লোক আছে। তেওঁলোক ভাড়াঘৰত থাকে। তাদুপৰি বহু ক্ষেত্ৰত নিজৰ ঘৰত থাকিও বহু লোকে কলকাতা, দিল্লী-মুম্বাইৰ দৰে চহৰত কাম বা অন্যান্য প্ৰয়োজনৰ বাবে ঘৰ ভাড়াত লয়। এই ক্ষেত্ৰত বহুতে সম্পত্তিৰ মালিকক বছৰৰ পিছত বছৰ ঘৰৰ ভাড়া দিয়ে। এনে ক্ষেত্ৰত কোনো সাৱধানতা নাথাকিলে ঘৰৰ মালিকে কিছু অসুবিধাৰ সন্মুখীন হ’বও পাৰে।কিয়নো বহু সময়ত দেখা যায় যে ঘৰ ভাড়া দিয়াৰ পিছত ঘৰৰ মালিকে ভাড়াত থকাজনৰ কোনো তথ্য নাৰাখে। কিন্তু এয়া বিপদৰ কাৰণ হ’ব পাৰে। আনহাতে বহু সময়ত সম্পত্তিৰ মালিকে ভাড়া দিয়াৰ পিছত বছৰ বছৰ ধৰি সম্পত্তিটোৰ ৰক্ষণাবেক্ষণ নিজে নকৰে। এনে গাফিলতিৰ শাস্তি গধুৰো হ’ব পাৰে।
প্ৰকৃততে আইন একেবাৰেই সহজ কথা নহয়। কিয়নো জানিব পৰা মতে একেৰাহে ১২ বছৰ এটা ঘৰত থকাৰ পিছত ভাড়াতীয়াই ঘৰটোৰ মালিকীস্বত্ব দাবী কৰিব পাৰে। ঘৰ পাম বুলি দাবী কৰিলেও একেবাৰেই নহয়। কিন্তু এই ক্ষেত্ৰত ঘৰৰ মালিকে যি প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হয় সেয়া কোৱাৰ প্ৰয়োজন নাই। এই দখলৰ আইনখন আচলতে ব্ৰিটিছ যুগৰ পৰাই চলি আহিছে। সহজ ভাষাত ক’বলৈ গ’লে আচলতে ই মাটি দখলৰ নিয়ম। কিন্তু চৰকাৰী সম্পত্তিৰ ক্ষেত্ৰত এই আইনখন একেবাৰেই প্ৰযোজ্য নহয়। এই কথা কেৱল ব্যক্তিগত মালিকীস্বত্বৰ ক্ষেত্ৰতহে প্ৰযোজ্য। ইয়াৰ বাবেই বহুবাৰ মালিকসকলে নিজৰ সম্পত্তি হেৰুৱাবলগীয়া হয়। গতিকে ঘৰৰ মালিকসকলে এই বিষয়ে সাৱধান হোৱা উচিত।
এই সন্দৰ্ভত উল্লেখ কৰা নিয়মৰ আইনী নাম হ’ল ‘বিৰূপ প্ৰক্ষেপণ’। ইয়াৰ অধীনত যদি কোনো ব্যক্তিয়ে মাটিৰ মালিকৰ সন্মতি সাপেক্ষে মাটি টুকুৰাত ১২ বছৰ বাস কৰে তেন্তে তেওঁ সেই মাটিৰ মালিকীস্বত্ব দাবী কৰিব পাৰে। কিন্তু ভাড়াতীয়াই দাবী কৰিলেহে মালিকীস্বত্ব পাব বুলি কোনো কথা নাই। সীমাবদ্ধতা আইনখনৰ ৬৫ নং অনুচ্ছেদত দখলৰ নীতি নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে।
আনহাতে যদিহে সম্পত্তিটো শান্তিপূৰ্ণভাৱে অধিগ্ৰহণ কৰা হয় আৰু মাটিৰ মালিকেও এই বিষয়ে অৱগত হয়, তেন্তে সেই অধিগ্ৰহণৰ ক্ষেত্ৰত সম্পত্তিৰ মালিকীস্বত্ব দাবী কৰিব পাৰি। এই ক্ষেত্ৰত এইটো নিশ্চিত কৰিব লাগিব যে ঘৰৰ মালিকে ১২ বছৰ ধৰি ঘৰৰ কোনো কামত হস্তক্ষেপ কৰা নাই আৰু এই ১২ বছৰৰ ভিতৰত সম্পত্তিটো একেজন ভাড়াতীয়াই দখল কৰিছিল। দখলকাৰীক সম্পত্তিৰ ডীড, কৰ ৰচিদ, বিদ্যুৎ বা পানীৰ বিল, সাক্ষীৰ শপতনামা ইত্যাদিও প্ৰয়োজন হয়। তাৰ পিছত আদালতত গোচৰ ৰুজু হ’ব।
